شیمی درمانی: چه بیماری کاندید انجام شیمی درمانی است؟

هر گاه درگیری زیر بغل وجود داشته باشد معنایش این است که سلول سرطانی از محل اولیه خود حرکت کرده است. بنابراین بیشتر این بیماران نیاز به شیمی درمانی دارند.

حالا اگر درگیری زیر بغل وجود نداشته باشد تصمیم گیری بر اساس اندازه و خصوصیات ضایعه اولیه است.

اگر ضایعه اولیه زیر 5 میلی متر باشد احتمال انتشار کلی خیلی کم است و نیازی به تجویز شیمی درمانی نیست.

در ضایعات بالای 1 سانتی متری مطابق مکتب امریکایی تجویز شیمی درمانی باعث افزایش میزان بقای بیمار می شود.

در صورت عدم درگیری زیر بغل تصمیم گیری برای تجویز شیمی درمانی در ضایعات بین 5 تا 10 میلی متر بر اساس خصوصیات تومور است. مثلا در فرد 35 ساله با خصوصیات سلولی بد بی شک شیمی درمانی توصیه می شود اما در خانم 55 ساله آن هم با تومور با مشخصات خوب شیمی درمانی توصیه نمی شود.

به ویژه در زمانی که درگیری زیر بغل وجود ندارد مهم است بدانیم گدام بیمار از افزودن شیمی درمانی در جهت کنترل بیماری بهره می برد.

برای این منظور دو روش جدید انکوتیپ DX و ماموپرینت Mammoprint به بازار آماده است. هر دو این روش ها با ارزیابی سلول های تومور تعیین می کنند احتمال عود در 10 سال آینده چقدر است. اگر احتمال عود بالا باشد بیمار از شیمی درمانی بهره می برد وگرنه نیازی به انجام شیمی درمانی نیست. در بخش پاتولوؤی این دو روش به طور کامل توضیح داده می شود.

شیمی درمانی 6 تا 8 دوره است و به طور معمول هر 3 هفته یک بار تجویز می شود. بسته به نوع رژیم تجویز شده فاصله بین دوره های شیمی درمانی 2 تا 4 هفته است) پس کل دوره شیمی درمانی 3تا 6 ماه طول می کشد.

عوارض شیمی درمانی

عارضه قلبی

اگرچه در بیمارانی که سابقه مشکل قلبی ندارند احتمال بروز عوارض قلبی کم است اما همواره باید به خاطر داشت که آنتراسیکلین ها (دکسی روبیسین، اپی روبیسین) و هرسپتین می توانند عارضه قلبی داشته باشند. بنابراین قبل از شروع به درمان بیمار می بایست به لحاظ سلامت قلب ارزیابی شود. به ندرت ممکن است عارضه قلبی منجر به تغییر برنامه درمان شود.

افزایش احتمال عفونت

گفته شد که شیمی درمانی غیر اختصاصی است و تمامی سلول هایی را که تکثیر سریع سلولی دارند مورد هدف قرار می دهد. سلول های خونی به ویژه گلبول های سفید از اولین سلول هایی هستند که به دنبال شیمی درمانی کاهش می یابند. این کاهش درست چند روز بعد از هر دوره شیمی درمانی است و بیمار را مستعد به عفونت می کند. قبل از هر شیمی درمانی می بایست با انجام ازمایش خون مطمئن باشیم که تعداد گلبول های خونی کافیست وگرنه می بایست شیمی درمانی را چند روز به تعویق انداخت. در رژیم های درمانی سنگین که انتظار کاهش شدید گلبول های خونی را داریم پزشک در هر دوره شیمی درمانی داروی فاکتور رشد گلبول های سفید هم تجویز می کند. پلاکت باعث کنترل خونریزی و ایجاد انعقاد در موارد صدمه به عروق است. کاهش پلاکت ها باعث خون ریزی می شود و اگر قبل از شروع شیمی درمانی پلاکت ها پایین باشند می بایست شیمی درمانی را به عقب انداخت.

تهوع و استفراغ از عوارض شایع شیمی درمانی هستند. بهتر است تا برای جلوگیری از آن ها دارو تجویز شود زیرا جلوگیری از تهوع و استفراغ به مراتب راحت تر از متوقف ساختن آن در صورت بروز است.

داروهای شیمی درمانی می توانند باعث قطع قاعدگی و ایجاد یائسگی شوند. هر چه سن فرد مبتلا در شروع شیمی درمانی بیشتر باشد این احتمال بیشتر است.

باید دقت شود تا در حین شیمی درمانی حاملگی صورت نگیرد زیرا در سه ماهه اول حاملگی که زمان ساخت ارگان های جنین است شیمی درمانی باعث نقص عضو جدی در جنین خواهد شد. بنا براین در طی شیمی درمانی به قطع قاعدگی به عنوان نشانه عدم تخمک گذاری نباید اعتماد شود و می بایست از یک روش پیش گیری موثر استفاده شود.

رژیم های معمول شیمی درمانی پستان کدام است؟

دو گروه داروهای شیمی درمانی وجود دارد. در بیمارانی که خطر انتشار زیاد نباشد از رژیم معمولی استفاده می کنیم اما در صورت بالا بودن خطر انتشار مجبور به استفاده از داروهای قوی تر از دسته تاکسول ها هستیم. این داروها علاوه بر عوارض معمول ریزش مو، ریزش مژه و ابرو را هم به همراه دارند.

شیمی درمانی سخت ترین قسمت درمان و در عین حال غیر اختصاصی ترین قسمت آن است. عوارض شیمی درمانی سخت و تحمل آن ها مشکل است اما بیمار می بایست مرتب با خود تکرار کند که برای نیل به حداکثر امکان بهبودی انجام شیمی درمانی الزامی است. شیمی درمانی کور است زیرا قدرت افتراق سلول های سرطانی را از سلول های سالم بدن که تکثیر سریع دارند را ندارد. علت عوارض هم همین کور بودن شیمی درمانی است که باعث از بین رفتن سلول های سالم بدن می شود. ریزش مو، کاهش گلبول های خون، از بین رفتن مخاط همه از عوارض شیمی درمانی هستند.

شیمی درمانی سخت ترین و ناخوشایند ترین قسمت درمان است. اما فراموش نکنید که موثر ترین قسمت درمان در کاهش مرگ و میر و افزایش میزان بقای بیمار همین شیمی درمانی است. اشاره شد که خطر سرطان پستان قابلیت انتشار آن به ارگان های دیگر بدن است که متاستاز نامیده می شود. راز تاثیر شیمی درمانی از بین بردن سلول های سرطانی پراکنده در خون و کاهش احتمال انتشار دور دست است.

شیمی درمانی تجربه مرگ است. ضعف و بی حالی بعد از هر دوره شیمی درمانی، تهوع و استفراغ شدید و ریزش مو ها از عوارض کوتاه مدت اما شایع و آزار دهنده بیماری هستند. هر چه فرد فعال تر باشد اثر مخرب ضعف و بی حالی شیمی درمانی را بیشتر حس می کند. مو ها از جلسه دوم شیمی درمانی شروع به ریزش می کنند. اگر چه کلاه های ویژه وجود دارند که با کاهش خون رسانی به سر در حین شیمی درمانی میزان ریزش مو را کمتر می کنند اما در واقع نیازی به استفاده از این کلاه ها که قیمت بالایی دارند نیست. توصیه ما به بیماران این است که به دنبال جلسه دوم شیمی درمانی موهای خود را از ته بزنند. موها دوباره رشد می کنند و گاهی قشنگ تر و پر پشت تر از قبل می شوند. زدن مو ها و استفاده از کلاه گیس متناسب با مو های طبیعی خود بیمار بهترین راهکار در برخورد با این عارضه شیمی درمانی است. ریزش شدید موها به صورت دسته ای و دیدن مو های ریخته به روی بالشت بیمار ودر سطح خانه به شدت بر اضطراب بیمار می افزاید. در لحظه شیمی درمانی برای بیمار بحران زده باور این نکته که مو هایش دوباره در خواهد آمد بسیار مشکل است. زدن موها و استفاده از کلاه گیس مناسب به نوعی کنترل بحران است. با این کار دیگر موی بیمار نمی ریزد چون مویی باقی نمانده است و اضطراب بیمار کمتر خواهد بود.

بهترین روش برای تحمل دوران سخت شیمی درمانی تکیه بر شعور بیمار به عنوان یک فرد بالغ است. نگرش قدیمی که متاسفانه هنوز با قدرت بسیار زیاد در ایران حاکم است بیمار را کودک می پندارد و واقعیت تلخ سرطان را از او پنهان می کند. صراحت و صداقت با بیمار در ابتدای تشخیص و تفهیم ضرورت مراحل درمان در درمان قطعی بیماری تنها روشی است که می تواند بیمار و خانواده او را در مراحل درمان همراهمان کند.

جمله مشترک بیشتر بیماران این است که از شیمی درمانی خوشمان نمی آید و دوست نداریم که موهایمان بریزد. راستی کدام آدم عاقلی از شیمی درمانی خوشش می آید و دوست دارد که مو هایش بریزد؟ شیمی درمانی منوی غذا در رستوران نیست که چون خوشمان نمی آید انتخاب نکنیم. شیمی درمانی یک مرحله بسیار ضروری درمان با هدف کاهش مرگ و میر سرطان پستان است. عدم پذیرش شیمی درمانی واگذاری نبرد بین سرطان و بدن به نفع سرطان است.

در مان هدف مند با استفاده از هرسپتین

هرسپتین یک داروی اختصاصی و هدف مند شیمی درمانی است. این دارو که بسیار گران قیمت است فقط در بیمارانی که سرطان آن ها گیرنده هرسپتین دارد تجویز می شود. این دارو هم به صورت آدجوانت و هم نئو آدجوانت مصرف دارد. طول مدت درمان به طور معمول یک سال است هر چند رژیم های کوتاه تر 6 ماهه هم توصیه شده است.